Предизвикот со невработеноста кај младите
Стапките на невработеност кај младите од Западен Балкан се меѓу највисоките во светот – оваа ситуација се влоши уште повеќе за време на пандемијата COVID-19. Високата невработеност, исто така, поттикнува социо-економска криза, при што младите емигрираат во развиените економии во Европа со невидена стапка. Потребно е да се направат системски промени за да им се помогне на невработените и невработените млади лица за да стекнат вештини што се потребни на пазарот на труд и да направат информиран избор на професија, при што ќе се поддржат бизнисите во создавање пристојни работни места.
Конвергенцијата на економијата што брзо се менува и пандемијата доведе до брзи промени на пазарот на трудот. Со оглед на тековната зелена транзиција, се појавуваат нови професии кои побудуваат голем интерес кај младите луѓе. Многу работни места исчезнуваат како одговор на дигитализацијата – но сепак се појавуваат и многу нови работни места. Бидејќи новата технолошка револуција ја заменува работната сила во рутински задачи, дигиталните решенија создадоа нови можности за вработување за млади луѓе со нерутински когнитивни вештини, вклучително и социјални и емоционални вештини. За да останат конкурентни, младите баратели на работа ќе треба постојано да стекнуваат нови вештини, што бара флексибилност, позитивен став кон доживотното учење и љубопитност, како и способност за пристап до вистинската обука за вештини. Без оглед на овие брзо-менливи економски трендови, преовладува основниот предизвик за усогласување на образованието и обуката со барањата на работодавачите и за истото се потребни системски промени на територијата на Западен Балкан.
Како да ги подготвиме младите да ги исполнат барањата на денешната брзо- трансформирачка глобална економија и која е улогата на институциите кои нудат образование и обука, вклучително и бизнисите и владите за да им помогнат на младите да добијат поголем пристап до можности?
Докажани решенија за справување со невработеноста кај младите
Швајцарската развојна организација – Хелветас се справува со овие предизвици во Западен Балкан од раните 1990-ти преку проекти, како што се RisiAlbania и Образование за вработување во Северна Македонија (E4E@мк) на Швајцарската агенција за развој и соработка (SDC); како и RECONOMY, регионална инклузивна и зелена програма за економски развој на Шведската агенција за меѓународна развојна соработка (SIDA).
Хелветас користи бројни пристапи за справување со невработеноста кај младите, при што некои постигнуваат одржливи резултати и проширување на функциите како што се плаќање според учинок или перформанси, нудење совети за избор на професија и градење системи за инклузија.
Плаќање по учинок го подобрува квалитетот на програмите за обука, како и на програмите за следење на поддршката, следење дали дипломираните ученици/студенти се вработиле и го зголемува пристапот до програмите за обука и вработување на младите кои се во ранливата категорија. Помеѓу алатките што се користат се и договори засновани на перформанси или учинок и финансиски стимулации.
На младите и нивните родители им е потребен лесен пристап до информации за пазарот на трудот. Тие сакаат да знаат кои вештини и професии се бараат и како да се направат вистински избори за образование и професија. Оваа потреба најдобро се задоволува со трансформирање на екосистемот за давање совети за избор на професија – со поддршка достапна на општинско и универзитетско ниво, преку создавање на советници за избор на професија и преку соработка со медиумите за да се преформулира пораката за инклузивна, модерна работна сила.
Пристапот на создавање на инклузивни системи на Хелветас беше клучен за успехот на проектите, и беше заснован на разбирањето дека аутсајдерите не сакаат да ги заменат постоечките актери или институции и да станат постојани играчи во системот.
Проектот Образование за вработување во Северна Македонија имплементираше пилот механизам за плаќање во која давателите на обуки беа финансиски поттикнати пред обуката, по обуката и по вработувањето на лицата што се обучуваа. За да бидат подобни, давателите на обуки мораа заеднички да соработуваат со компаниите за да дизајнираат обуки врз основа на потребните вештини на компаниите и да ги таргетираат невработените млади лица – особено жените, ромските заедници и лицата со попреченост. Овој механизам на плаќање се покажа многу успешен во раздвижување на пазарот, вклучување на маргинализираните групи и давајќи повисоки резултати за вработување. Паралелно со овие пилоти, проектот од првиот ден работеше да обезбеди одржливост со пренесување на овој пристап и методологија на националната агенција за вработување. Поради високата невработеност во Северна Македонија, заедно со редовното лобирање и активностите за зајакнување на капацитетите, владата го презеде овој принцип „плаќање по учинок“ и го вклучи во мерките на националниот пазар на трудот.
Во Албанија, RisiAlbania усвои холистички пристап за активирање и поддршка на системските актери во советувањето за избор на професија преку зајакнување на институционалните и организациските капацитети на јавните и приватните даватели на услуги, овозможувајќи им да развијат прирачници и дигитални алатки преку размена со швајцарски и други европски партнери и градење на едукација на советници за избор на професија заедно со Универзитетот во Лозана.
Нашите инклузивни системи кои работат со даватели на обуки секогаш се поврзани со тековните национални реформи, што доведе до подобрување на националните шеми на пазарот на труд во Северна Македонија, формирање на Секторски комитети за вештини во Албанија и воведување на најновите глобални ИКТ стандарди во земјите од Западен Балкан. Исто така, во советувањето за избор на професија, нашата работа е да ги зајакнеме или подобриме улогите на пазарните актери во овој екосистем и да ги поврземе меѓу себе.
Учете заедно со теренските практичари
Сесијата за економски можности на младите, организирана од Хелветас вклучува експерти за вештини и вработување на младите од Албанија и Северна Македонија од владата, приватниот сектор и проекти, споделувајќи студии на случај за предизвиците со кои се соочуваат младите кои бараат работа, решенија за овие предизвици и научени лекции.
