Sistemi zviceran i stazhimit është një arsye pse papunësia te të rinjtë është e ulët. Një vështrim në arkivat e një kompanie tregon sesi u krijua trajnimi profesional modern zviceran – dhe sa ka ndryshuar gjatë viteve.
Një plan i rreptë kohor, morali i fortë i punës dhe një bandë muzikore e kompanisë – kështu dikur ka qenë stazhimi në firmën e inxhinierisë elektrike Brown, Boveri & Cie (BBC), pionier i sistemit të njohur të mësimit dual Zviceran.
“Atëherë nuk kishim sistem për regjistrimin e kohës, por kishte kohë fikse,” kujton pensionisti Urs, një ish-stazhist i BBC-së. “Çdo mëngjes duhet të kaloje portierin, nëse do të ishe në kohë, gjithçka ishte në rregull. Por nëse do të ishe vonë, portieri do të të pikaste menjëherë dhe do t’i telefononte instruktorit të trajnimit. Kjo ishte mjaft e vështirë pasi instruktori gjithashtu ishte edhe babai im! ”
Urs është vetëm një nga zërat që mund të dëgjohet në “Edukimi – një hap në kohë”, aktualisht ekspozitë në Muzeun Historik të Baden, në Zvicrën veriperëndimore. Kjo i bën vështrim karrierës dhe arsimit gjatë 100 viteve të fundit, duke përdorur historinë e stazhimit të BBC-së si një trampolinë.
Kompania me qendër në Baden, e cila më vonë u bashkua me kompani të tjera me çka u bë çështje shumëkombëshe ABB, hapi rrugë për zhvillimin e trajnimit të stazhimit në Zvicër. “Ata ishin të parët që patën trajnimin praktik dhe teorinë në të njëjtin vend, në firmë”, tha drejtoresha e muzeut Carol Nater Cartier për swissinfo.ch.
BBC, e cila u themelua në 1891, u rrit me shpejtësi, ashtu si edhe numri i stazhantëve të saj. Në vitin 1918 kompania vendosi të themelojë shkollën e saj, duke ofruar teori të përshtatur me aftësitë praktike të kërkuara. Kjo ishte e para, pasi më parë praktikantët më së shumti ndiqnin shkolla të tregtisë të përgjithshme si shkolla komunale e zejtarisë në Baden.
Më vonë, në vitet 1970-të, ABB formoi shkollën teknike, institucioni i parë i arsimit të lartë profesional të këtij lloji në Zvicër.
Qasja me dy drejtime
Kjo qasje me dy drejtime – duke kombinuar teorinë dhe praktikën – formon shtyllën kurrizore të skemës së sotme të stazhimit në Zvicër, një rrugë e ndjekur nga dy të tretat e atyre që kanë braktisur shkollën.
Sistemi, i cili është quajtur “standardi i artë” në trajnimin profesional ndërkombëtar, është gjithashtu arsye pse ka aq papunësi të ulët tek të rinjve.
“Trajnimi i BBC-së ishte shumë i popullarizuar, të gjithë donin të shkonin atje,” tha Nater Cartier. “Ishte gjithashtu investim për firmën, pasi praktikantët më pas qëndruan atje deri në pensionim.”
Jeta e stazhimit
Orari i stazhimit kishte regjim të rreptë. Fillonte saktë në ora 6:15 të mëngjesit, siç e dimë nga Ursi – dhe përfundonte në ora 18:00. Stazhierët gjithashtu punonin mëngjeset e të shtunave. Orari i udhëtimit në galerinë e fotografive nga Arkivi Historik ABB më poshtë tregon orarin për testin hyrës të stazhierëve nga 1948. Fillonte në ora 6:50 të mëngjesit me 20 minuta sport (përfshirja e sportit ishte një tjetër përpjekje pioniere), dhe përfshinte përcjellje të shkurtra të praktikave të aftësimit, të tilla si lëmimi dhe përdorimi i çekiçit.
“Stazhierët duhej të ishin me të vërtetë të saktë, disiplina ishte e rëndësishme dhe ata duhej të ishin shumë të zellshëm dhe të tregonin sjellje të mirë,” tha Nater Cartier. “Kjo nuk ishte vetëm aftësim për punën, por të mësosh gjithçka rreth saj, si rrjedhojë që të kesh punë të mirë dhe etikë të mirë jetësore.”
Por kishte edhe kohë për argëtim. Kompania gjithashtu ofronte veprimtari në kohën e lirë si sporte shtesë dhe zanate të tjera. Banda muzikore e shtazhantëve të BBC-së ishte shumë e popullarizuar.
“Ishte si një familje e madhe në BBC, e cila forcoi identifikimin me kompaninë,” tha Nater Cartier. U krijuan miqësi të përjetshme dhe u bënë martesa, edhe pse ishte kompani e mbizotëruar nga meshkujt, gratë bënin stazhimin në pjesët si sekretaria por edhe si teknike laboratori.
Dhe sot?
Ekspozita gjithashtu paraqet edhe ditët e sotme. Kjo tregon se megjithëse shumë gjëra kanë ndryshuar, për shembull në llojet e stazhimit që bëhet për shkak të digjitalizimit dhe përparimeve teknike (dikur montuesi i makinerisë dhe tekniku i skemave ishin të famshëm, tani është poli-tekniku dhe shkencëtari i kompjuterëve), ende ka disa ngjashmëri.
Nxënësit ende duhet të ndjekin program të planifikuar, të mësojnë aftësi të buta dhe siç tregon fotografia kryesore në historinë tonë, disa nga disiplinat e mësuara atëherë dhe tani duken mjaft të ngjashme.
Ajo që ka ndryshuar është se praktikantët e ABB nuk mësojnë më gjithçka në vendndodhje. Shumica e stazhimeve moderne zvicerane përfshijnë trajnime gjatë punës dhe teori në shkollë profesionale. Por në ABB, praktikantët teknikë shkojnë në qendrën e Trajnimit Profesional Industrial Zvicër në Baden (LIBS Industrielle Berufslehren Schweiz), e cila ofron trajnime për industrinë e inxhinierisë mekanike dhe elektrike, për pjesën praktike dhe të aftësive. Qendra e trajnimit ende përfshin ambientet e ish shkollës së fabrikës së BBC-së.
Dhe sigurisht, nuk ka më ndonjë portier që kontrollon stazhistët – stazhierët tani mund të plotësojnë orët e tyre të punës në kompjuter.
Ekspozita
Ekspozita “Arsimi – një hap në kohë” (Zeitsprung Bildung: BBC-Werkschule, Lehre Traumberuf), e cila është në të dy gjuhët, gjermanisht dhe anglisht, po zhvillohet në Muzeun Historik të Baden deri më 31 korrik 2021). Është pjesë e një projekti të kantonit Argau mbi “industrinë – një hap në kohë”. Për shkak të COVID-19, muzeu megjithatë do jetë i mbyllur deri më 22 janar 2021.
Pjesa e parë e ekranit i shtron vizitorit pyetjet rreth ëndrrave të karrierës dhe gjithashtu duke parë zgjedhjet. Gjithashtu tregon se si ishte jeta si stazhier i BBC-së përmes tekstit, fotove, objekteve, videove dhe audiove.
Ekziston gjithashtu ekspozitë paralele në Shkollën Profesionale të BBB Baden.
Kjo përmbajtje është botuar në 29 dhjetor 2020. Nëse dëshironi të filloni bisedë rreth një teme të ngritur në këtë artikull ose dëshironi të raportoni gabime faktike, na dërgoni me email në english@swissinfo.ch.
Autorë:
Isobel Leybold-Johnson
Ekspertiza: Shkollat, stazhimi, arsimi i lartë.
Ester Unterfinger
Ekspertizë: histori, çështjet e përditshme, portrete dhe fotografi raportuese.
